کتاب «ریا در ارتباطات اجتماعی»

به گزارش خبرنگار پژوهشکده تحول و ارتقاء علوم انسانی و اجتماعی به نقل از انتشارات دانشگاه امام صادق(ع)، کتاب «ریا در ارتباطات اجتماعی» که به طرح و معرفی مفهوم ریا و مفاهیم مرتبط با آن در ارتباطات اجتماعی از منظری دینی می‌پردازد و از آن به مثابه یک پدیده مهم فرهنگی در ایران پس از اسلام نام می‌برد، از سوی انتشارات دانشگاه امام صادق(ع) منتشر شده و در اختیار علاقه‌مندان مطالعات موضوع محور در زمینه مباحث مختلف علوم اجتماعی بر اساس مبانی اسلامی قرار گرفته است.

به باور نویسندگان، یکی از ارزش‌های کلیدی که هر جامعه‌ای به آن نیاز اساسی دارد و بدون آن نمی‌تواند به حیات خود ادامه دهد اعتماد اجتماعی است. به عبارت دیگر سرمایه اجتماعی در جامعه‌ای بیشتر است که اعتماد اجتماعی در آن بیشتر باشد. در این راستا بدون شک یکی از عناصر اصلی در شکل‌گیری اعتماد اجتماعی راست‌گویی و عدم ریاکاری است. دروغ‌گویی و ریاکاری اگر چه مفاهیم یکسانی نیستند، ولی از لحاظ اثر ارتباطی در سطح جامعه، نوعی ارتباط میان این دو وجود دارد؛ یعنی آثار هر دو بر اعتماد اجتماعی ویرانگر خواهد بود که در این کتاب به تبعات مختلف و مخرب آن در سطح ارتباطات اجتماعی پرداخته شده است.

نویسندگان در ضرورت تألیف این اثر می‌آورد: مسئله «ریا» که پیامدهای ناخوشایند گسترده و مختل‌کننده‌ای در سطوح مختلف ارتباطات اجتماعی دارد، به مثابه یک پدیده مهم فرهنگی در ایران پس از اسلام، گاه چنان مسئله برجسته‌ای بوده که به یک مضمون اصلی در ادبیات منثور و منظوم ایران تبدیل شده است. از این رو ضروری بود که به طور موضوعی به مفهوم «ریا» به مثابه یکی از حوزه‌های ارتباطات اجتماعی از منظر اسلامی پرداخته شود.

این کتاب کوششی است در جهت تولید و ترویج ادبیات بومی و برگرفته از منابع دینی که در آن یکی از مفاهیم مربوط به حوزه ارتباطات و به طور خاص، ارتباطات انسانی یعنی مفهوم «ریا» مورد مداقه قرار گرفته است تا در کنار تلاش‌ها و اقدامات ارزنده دیگری که در این خصوص انجام شده‌اند و خواهند شد، زمینه بسط دانش ارتباطات در ایران را فراهم کنند.

در این کتاب، پدیده ریا به مثابه نوعی رفتار ارتباطی – اجتماعی، از منظر برخی منابع دینی اسلامی و غیر اسلامی و نیز شماری از آثار ادیبان نامدار ایران و جهان، مطالعه و نیز این پدیده مذموم، بر اساس برخی نظریات علوم اجتماعی، به مثابه کنشی خود خواهانه، غیر زایا، عقیم، آسیب‌زا و در تضاد با رشد جامعه، تحلیل شده است. در مفهوم ارتباطی، ریا زبانی است که فرد در موقعیت‌های متفاوت (آشکار و پنهان) به کار می گیرد که به رفتارهای کلامی و غیر کلامی متعارضی منجر می‌گردد.

کتاب «ریا در ارتباطات اجتماعی» در دو بخش و پنج فصل تنظیم و تدوین شده است. نگارندگان در بخش اول که بخش مقدماتی کتاب حاضر محسوب می شود به بیان مفاهیم پایه‌ای در علوم اجتماعی اسلامی می‌پردازند که شامل دو فصل است. فصل اول سخن از رابطه علم تجربی (اجتماعی) و علم دینی از منظر معرفت شناسی به میان می‌آید و فصل دوم به ارائه مدل پویای رشد علمی و مفروضات آن می‌پردازد.

در بخش دوم این کتاب، نگارندگان در سه فصل به تبیین ابعاد دینی، ادبی و اجتماعی ریا از منظر ادیان توحیدی و ادیبان ایران و جهان می پردازند که فصل آخر آن در بردارنده ابعاد و وجوه مختلف ارتباطی و اجتماعی این پدیده مذموم است.

هدف این کتاب، تلاش برای تبیین مفهوم «ریا» که از موانع ارتباطات انسانی اثر بخش و مطلوب در جامعه به شمار می آید، به دور از اطناب و تفاصیل ممل است که این مهم با رجوع به منابع ادبی و دینی از جمله قرآن کریم، تفاسیر قرآن و نیز کتب حدیث انجام شده است.

یادآور می‌شود، کتاب «ریا در ارتباطات اجتماعی» نوشته مسعود کوثری و عبدالله بیچرانلو از سری کتاب‌های مطالعات میان‌رشته‌ای اسلام و علوم اجتماعی است که در قطع رقعی و با قیمت ۲۵۰۰۰ تومان و در ۱۶۰ صفحه از سوی انتشارات دانشگاه امام صادق(ع) روانه بازار نشر شده است.