کتاب «علوم انسانی به مثابه تکنولوژی»

به گزارش خبرنگار پژوهشکده تحول و ارتقاء علوم انسانی و اجتماعی به نقل از خبرگزاری مهر، کتاب «علوم انسانی به مثابه تکنولوژی» تألیف علیرضا منصوری و علی پایا به همت پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی با قیمت ۳۹ هزار تومان منتشر شد.

کتاب حاضر یکی از آثار برگرفته از طرح جامع اعتلای علوم انسانی معطوف به پیشرفت کشور است. طرح جامع اعتلا مجموعه پروژه هایی به هم پیوسته و مسئله محور است که بر مبنای منشور پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در سالهای اخیر مبنی بر در پیش گرفتن رهیافت بومی و کاربردی سازی علوم انسانی شکل گرفته و بر پایه خرد جمعی و تعاطی افکار خبرگان، نخست طی یک سال و نیم، از گذرگاه انجام فاز مطالعاتی و تدوین RFP عبور کرده و سپس وارد اجرای طرح ها شده است.

این طرح کلان برپایه این منطق شکل گرفت که برای بومی‌سازی و کاربردی‌سازی علوم‌انسانی لازم است سه مقولة مهم به‌صورت متمایز کاویده شوند و نهایتاً از همة طرح‌ها تلفیق صورت گیرد.

۱. مبانی و ریشه‌های علوم‌انسانی جدید ارزیابی و نقد شوند.(کارگروه مبانی)
۲. قلمرو و فرایند شکل‌گیری و سیر تاریخ ورود و استقرار این رشته‌ها در ایران نظر افکنده شود و نقد گردد. (کارگروه بازشناسی انتقادی و تاریخ)
۳. شیوه‌ها و مظاهر کاربست آن‌ها و تعامل این رشته‌ها با جامعه ایران در چرخه ارزیابی و تحلیل قرار گیرد.(کارگروه کاربست)

از گذرگاه این کندوکاوها، اتصال یا عدم پیوند آن با گنجینه های میراثی و تناسب با تغایر احتمالی آن نسبت به نیازهای جامعه امروز روشن می شود. از سوی دیگر این طرح ها با تکیه بر میراث های فرهنگ بومی و دینی و با پشتوانه بهره گیری از مطالعات جهانی و ملی و به صورت شیکه برنامه محصول گرا و هم افزایانه شکل یافته اند و با رویکرد بین رشته ای و با مشارکت محققان توانای پژوهشگاه و صاحب نظران سرآمد سطح ملی تدوین شده اند.

مؤلفان در پیشگفتار این اثر در مورد آن توضیح داده اند: در دو فصل ابتدایی کتاب توضیح می دهیم که وجه علمی و وجه تکنولوژیک علوم انسانی چطور با هم و با سایر تکنولوژی ها در ارتباط اند و از این رهگذر چارچوبی نظری برای تحلیل فرصتها و تهدیدهایی علوم انسانی به مثابه تکنولوژی ارائه می کنیم. سپس در فصلهای بعدی با استفاده از این چارچوب نظری، دو تکنولوژی را مورد بررسی قرار می دهیم: تکنولوژی اطلاعات و دیگری فقه. در فصل سوم توضیح می دهیم که چگونه علوم انسانی همچون علوم طبیعی با کمک به کشف لایه های عمیق تر واقعیت، نه تنها به ما ظرفیتهای جدیدی از واقعیت را نشان می دهد، بلکه ابعاد جدیدی از خطرات تکنولوژی های موجود(در اینجا تکنولوژی اطلاعات مد نظر است) را روشن می سازد. در فصل چهارم به بررسی تبعات و استلزامات در نظر گرفتن فقه به مثابه تکنولوژی می پردازیم. در خصوص چرایی تکنولوژی بودن فقه، قبلا در آثار دیگری که در متن کتاب به آنها ارجاع داده شده، بحث شده است؛ در اینجا ضمن تکمیل آن استدلال ها، بیشتر به تبعات مهم چنین نگرشی می پردازیم. در فصل پنجم نیز با ملاحظاتی برخی از توصیه های سیاست گذاران را ارائه می کنیم.

فهرست تفصیلی این اثر عبارت است از:

سخن پژوهشگاه

پیشگفتار
فصل اول: مقدمه

فصل دوم: رابطه علوم انسانی و تکنولوژی
دو وجه علمی و تکنولوژیک علوم انسانی
رابطه هم افزایانه تکنولوژی ها
ارتباط نامتقارن وجه علمی علوم انسانی با تکنولوژی
اهمیت نقش نقادانه وجه علمی علوم انسانی برای تکنولوژی ها
نتیجه؛ عقلانیت تکنولوژی
بحث تکمیلی

فصل سوم: نیهیلیسم و تکنولوژی اطلاعات
نیهیلیسم و تکنولوژی اطلاعات
اهمیت کنترل درونی در تکنولوژی اطلاعات
درمان نیهیلیسم با تعهدات بی قید و شرط
معضل تعهدات غیرمشروط
کنترل مدنی تکنولوژی اطلاعات
نتیجه

فصل چهارم: فقه به مثابه تکنولوژی: استلزامات و تبعات
تأملی درباره جایگاه فقه از منظر معرفت شناسی
آیا تکنولوژی فقه، توانایی به روز شدن را دارد؟
فقه و ایجاد نوعی سبک زندگی در جامعه
نقدپذیری احکام فقهی
فقه، قدرت و اخلاق
نتیجه
بحث تکمیلی

فصل پنجم: توصیه های سیاست گذارانه

منابع انگلیسی و فارسی