کتاب « تأملی در روشِ روش پژوهی »
به گزارش خبرنگار پژوهشکده تحول و ارتقاء علوم انسانی و اجتماعی، کتاب تأملی در روشِ روش پژوهی؛ با توجه به گمانه ها، گزینش ها و پردازش های اساتید شورای تحول و ارتقاء علوم انسانی در بهار و تابستان ۱۳۹۹ تحلیلی از زهرا لهبی به همت پژوهشکده تحول و ارتقاء علوم انسانی و اجتماعی دانشگاه شیراز منتشرشد.
فصل اول
کلیات
مقدمه
اهداف پی گیری شده توسط مباحثه کنندگان(از منظر نگارنده)
پرسش های پی گیری شده توسط مباحثه کنندگان (از منظر نگارنده)
روش تحقیق
فصل دوم
فهم و توصیف وضع موجود علوم انسانی به لحاظ روشی(مباحثات سال ۱۳۹۲)
شرح اجمالی روند تکامل موضوعات در سال ۱۳۹۲
مرحله اول: حرکت از وضع موجود
سه روش در شناخت و پژوهش روشهای موجود – روش روش پژوهی
دو رویکرد در باب روش استفاده از روشهای موجود(۱۴/ ۵/ ۹۲)
بحث مصداقی در شناخت روشهای موجود(با محوریت بررسی روش جی تی)
جمع بندی نگارنده تا ۱/ ۷/ ۹۲
پرسش از نحوه مواجهه محققان مسلمان در استفاده از روشهای موجود ….
نگاهی کلی به مابه الامتیازات معرفت شناسی اسلامی نسبت به معرفت شناسی
غربی
نگاه مصداقی به مابه الاختلافات مبانی پشتوانه روش جی تی با مبانی
اسلامی
مابه الاختلافات معرفت شناسانه
مابه الاختلافات روش شناسانه
مابه الاختلاف ارزش شناسانه
جمع بندی و نتیجه گیری نهایی جلسه ۱/۷/۹۲
بازنگری مسیر و خود انتقادی(از ۲۹/۷/ ۱۳۹۲ تا ۲۵/۸/ ۱۳۹۲ )
مابه الامتیازات کلی روش علمی مطلوب (اس می) نسبت به روش های موجود
معرفی گام های سه گانه در روش روش پژوهی و حرکت از وضع موجود به وضع
مطلوب
خودنقادی نسبت به روشِ "روش پژوهی" مورد توافق جمع
فهم روش رئالیستی به مثابه روش معطوف به تحلیل حرکت و شدن
فصل سوم
مواجهه سازمان یافته در نقادی وضع موجود (با تکیه بر پایگاه نقد
مشخص)
معرفی سه سطح نقادی سازمان یافته روشهای پژوهشی
معرفی جدول نقد (وضعیت روشی موجود)
ما به الامتیاز اصلی مدل منتخب (جدول نقد) نسبت به سایر مدل های نقد
دستاوردهای حاصل از استفاده از جدولِ نقد
جمع بندی مواجهه های جهتدار حول مسائل فلسفی بنیادین
خودانتقادی و نقد و نفی مواجهه قبلی توسط اساتید (بازنگری مسیر)
مواجهه جهت دار در مواجهه با مفهوم محوریِ فلسفی- روشیِ سوژه
ویژگی محوری یک پایگاه مطلوب روشی برای مواجهه و نقد جهت دار
روش های نقد گوناگون با اتکاء به پایگاه نقد مطلوب
نمونه کاربردهای پایگاه نقد مختار در مواجهه با وضعیت موجود روشی
زمانه و زمینه های پیدایش و تکوین علم جامعه شناسی
تحلیل زمینه های حرکت به سمت وضع مطلوب علوم انسانی به لحاظ روشی(۴/۹/۹۲)
سنجش و نقد پایگاه نقد مختار در تحلیل مبانی وضعیت روشی موجود(۱۴/۹/۱۳۹۲
فصل چهارم
مباحثات سال ۱۳۹۴ با توجه به یافته های سال ۱۳۹۲
خط مشی‌های مطرح شده در استفاده از قواعد روش اجتهاد
پرسش از چیستی و چرایی و چگونگی ملاک صحت درنسبت عقل و وحی
قاعده ی نفی سبیل: قاعده ی محوری درتنظیم روابط حوزه و دانشگاه در پردازش
موضوعات
راهکارهای کاربردی با توجه به وضعیت مطلوب روشی
پرسشهای محوری در حرکت از وضعیت موجود به وضعیت مطلوب روشی
تحلیل مصداقی درجه کارآمدی علوم غربی
تجرید و تفسیر و تحلیل نهایی وضعیت موجود روشی
زمینه های فرهنگی- مدیریتی حرکت و انتقال به وضعیت روشی مطلوب
زمینه های فکری- فلسفی انتقال به وضعیت روشی مطلوب
زمینه های شکل گیری هسته اصلی نظریه ی روشی مطلوب
تلاش برای کشف منطق پشتوانه وضعیت مطلوب روشی
سیستم سه گانه گرا و ربط نگر در وضعیت مطلوب روشی
فهم کاشفیت و تطابق با واقع از منظر فلسفه اس می در وضعیت مطلوب روشی
فصل پنجم
جمع بندی و نتیجه گیری
اصول سه گانه در روش روش پژوهی شناخت روش های موجود
گامهای سه گانه در روش روش پژوهی در شناخت روشهای موجود
جهت گیری و موض گیری در استفاده از روش های موجود
جداول تطبیقی پارادایم های روش شناسی رایج با روش شناسی در فلسفه نظام
ولایت دستاوردهای استفاده از جدول و الگوی نقد روشی
معرفی اساتید
زمینه
در بخشی از مقدمه این اثر آمده است: دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی کشور بویژه در حوزه علوم انسانی در راستای انجام رسالت ها و وظایف خود همواره با مسایل و مشکلاتی دست به گریبان بوده که تداوم آن ها، کاهش منزلت علمی و پژوهشی این نظام مهم را در پی داشته که در نهایت به افت شدید کیفیت آموزش، تدریس و پژوهش در مراکز دانشگاهی منجر خواهد شد. بر اساس نتایج بررسی های اخیر مرکز علم سنجی کشور در سال های اخیر و علی رغم تلاش رو به رشد پژوهشگران کشور در تولید علم، هنوز جایگاه کشور از نظر فعالیت های علمی و پژوهشی استادان و سهم کشور در تولید دانش بشری، مطلوب ارزیابی نمی شود. این وضعیت در علوم انسانی و اجتماعی نامطلوب است.(عزیزی، ۱۳۸۸)
پیرو مطلب فوق، اساتید شورای تحول و ارتقاء علوم انسانی دانشگاه شیراز، درصدد برآمدند تا با نقادی وضع موجود علوم انسانی(روشی- محتوایی)، راهی به سمت وضع مطلوب بیابند و در این راستا، به ارتقاء کیفیت ارائه و آموزش علوم انسانی در دانشگاه ها کمک کنند. به این منظور، از سال ۱۳۹۲ سلسله گفتگوهای هفتگی در این پژوهشکده برگزار گردیده است که همچنان ادامه دارد. در این نوشتار به پیشرفت ها و دست آوردهای این جلسات تا سال ۱۳۹۷ می پردازیم. از سال ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۷ ، در این جلسات، اساتید و صاحبنظران در زمینه ارتقاء و تحول علوم انسانی موجود، گمانه زنی نموده اند و تدریجا گمانه ها را با تلاش و موضع گیری های جهت دار، مورد گزینش و پردازش قرار داده
اند. متن پیش رو، حاصل انتزاع و استخراج سیر تکامل موضوعات مطرح شده
در این جلسات است.
از آغاز مباحثات در تاریخ ۱۲ / ۴/ ۹۲ ، اساتید شورا روشی را در "روش پژوهی"
پی می گیرند و طبق این روش سیری را در حرکت از وضعیت روشی موجود علوم
۱۲ تاملی در روشِ روش پژوهی انسانی به وضعیت مطلوب آن دنبال می کنند. در این نوشتار سیر و روند تکامل موضوعات و حرکت فکری از وضع روشی موجود به وضع روشی مطلوب، تحت سه عنوان و سه فصل کلی توسط نگارندۀ این سطور، سامان یافته است که عبارتند از:
- تبیین و توصیف آشکار(تحلیل و نقادی ضمنی وضع موجود علوم انسانی)
به لحاظ روشی
- تحلیل و نقادی (توامان، ضمنی و آشکار و نظام مند) وضع موجود علوم
انسانی جهت تشخیص خلاء ها و فواصل آن تا وضع مطلوب به لحاظ روشی
- تجرید و تفسیر نهایی داده های دو مرحلۀ قبل در باب وضعیت موجود
روشی و ارائه ی راهکار های عملیاتی جهت حرکت به سمت وضع مطلوب علوم
انسانی به لحاظ روشی
در واقع ایده حرکت از وضع روشی موجود به وضع روشی مطلوب؛ خود به
مثابه ایده ای روشی و در واقع نوعی روش داده کاوی توسط اساتید حاضر در
بحث در نظر گرفته شده است.
این ایده ی روشی (یعنی حرکت از وضع موجود به وضع مطلوب به مثابه روش
پژوهش)، از دوحیث می تواند مورد توجه قرار بگیرد:
- از حیث حرکت و سیر تدریجی فکری محققان و اساتید شورای تحول از
مرحله ی تبیین و توصیف وضع موجود و نقادی آن تا مرحله ی تجرید و تفسیر
دورنمایی از وضعیت روشی مطلوب.
۲.از حیث حرکت و سیر تدریجی فکری محقق نگارنده این متن در مواجهه توصیفی- تفسیری- تجریدی با داده ها و اقوال حاصل از جلسات شورای تحول
از سال ۱۳۹۲ – ۱۳۹۷ .
علاقه مندان می توانند متن کامل این کتاب را تأملی در روشِ روش‌پژوهی ببینند و برای تهیه این اثر می‌توانند با پژوهشکده تحول و ارتقاء علوم انسانی و اجتماعی تماس حاصل کنند.
