آیا علامه‌طباطبایی رجوع به رأی اکثریت را باطل می‌داند؟
به گزارش خبرنگار پژوهشکده تحول و ارتقاء علوم انسانی و اجتماعی دانشگاه شیراز، متن زیر یادداشتی است که دکتر سیدسعید زاهد‌زاهدانی، جامعه‌شناس و دانشیار دانشگاه شیراز به مناسبت روز بزرگداشت علامه طباطبایی درباره دیدگاه ایشان در مورد تفاوت رأی مردم در نظام لیبرال و نظام اسلامی نوشته است:علا
علامه طباطبایی در تفسیر المیزان ذیل آیه آخر از سوره آل عمران معتبر شمرده شدن رأی اکثریت را در نظام‌های لیبرال دموکرات رد می‌کنند و آن را «میل اکثریت» و «حاکمیت منطق احساس» می‌دانند و نه منطق حق و عقل.
اما در مردم‌سالاری دینی ما امروز از رأی اکثریت استقبال و استفاده می‌کنیم. آیا در جمهوری اسلامی نظر علامه زیر سوال رفته است یا اینکه مفهوم رأی اکثریت در این دو ساختار و این دو نظام با یکدیگر متفاوت است؟
در پاسخ باید عرض کنیم که مفهوم و خاصیت و عملکرد رأی اکثریت در این دو نوع نظام مدعی مردم‌سالاری، با یکدیگر متفاوت است.
در مردم‌سالاری دینی، وحی الهی و عقل معصوم بر میل و اراده مردم مسلمان حاکم است. مسلمانان اسلام را پذیرفته‌اند و رای خداوند را در پیش‌فرض اعمال و رفتارهای خود دارند بنابراین زیربنای رای اکثریت در یک جامعه مسلمان، غیر از زیربنای رای اکثریت در یک جامعه بی‌دین است. در مردم‌سالاری دینی فرض بر این است که مردم مسلمان گرایش‌ها و امیال خود را در چارچوب دین تنظیم می‌کنند و نه خارج از دین و یا بر علیه آن. در یک نظام لیبرال دموکرات چنین قیدی وجود ندارد. در چنین نظامی میل مردم تابع هوا و هوس است و حتی اگر خیلی خوش‌بین باشیم و به‌فرض محال، تابع عقل خودمختار خودشان است نه در چارچوب نظر شارع مقدس.
این تفاوت مفهوم رأی اکثریت در مردم‌سالاری دینی با مردم سالاری لیبرال است. در مردم‌سالاری دینی مردم بر اسلام توافق کرده‌اند و در زمینه رای‌شان اسلام حضور دارد.
حتی در نظام جمهوری‌اسلامی‌ایران، قرار دادن شورای‌نگهبان در قانون اساسی به همین مناسبت است که هرجا مردم می‌خواهند رای دهند -غیر از اقلیت‌های مذهبی رسمی که روش خود را دارد- به کسانی رای دهند که از صافی حداقلی رعایت ظواهر شریعت و اسلامیت گذشته باشند. در مورد معتبر شمردن رای اکثریت نمایندگان مجلس هم غیر از آنکه خودشان باید از صافی شورای نگهبان – یعنی تقید به ظواهر و شریعت اسلام بگذرند- مصوبات‌شان هم در نهایت باید به تصویب شورای نگهبان برسد تا مغایر با اسلام نباشد.
بنابراین رأی اکثریت در مردم‌سالاری دینی معتبر است زیرا رأی اکثریت مسلمانان است نه رأی اکثریت رها از دین. اینکه در مردم‌سالاری دینی بر بصیرت هم تاکید میشود به همین منظور است که رای مردم هر روز به منویات اسلامی و حق و حقیقت نزدیک‌تر باشد.
تاکیدات حضرت امام(ره) بر رای اکثریت مردم و دفاع از آن هم با توجه به همین زمینه است. حتی وقتی مردم مسلمانند -به سیره حضرت علی علیه‌السلام- اگر بر خلاف مصالح خود و برخلاف ولایت حقه نیز رای دهند، باز رای مردم مسلمان نافذ است. آنها با پیش‌زمینه مسلمان بودن رای می‌دهند و بر نخبگان جامعه است که با روشنگری، مصالح آنان را به آنان یادآور شوند تا خود خیر و مصلحت خویش را انتخاب کنند. البته در نهایت هر چه آنان انتخاب کنند معتبر است.
این سیره در مدیریت هر دو امام انقلاب اسلامی به‌کار گرفته شده و حتی وقتی مردم برخلاف مصالح خود به کسی رای داده‌اند، در عین حالی که ولی‌فقیه می‌داند برخلاف مصلحت خویش رای داده‌اند، اما حکم ریاست‌جمهور منتخب مردم را امضا می‌کند. چنانکه امام(ره) حکم ریاست‌جمهوری بنی‌صدر را تنفیذ فرمود.*
*منبع: روزنامه فرهیختگان، شماره ۴۹۸۳/ ۲۶ آبان ماه ۹۸
