آیت الله جوادی‌آملی: اهل بیت(ع) از ترجمه متون فلسفی به عربی جلوگیری نکردند
به گزارش خبرنگار پژوهشکده تحول و ارتقاء علوم انسانی و اجتماعی، در اختتامیه ششمین ویژه برنامه های بزرگداشت علامه طباطبایی در مجمع عالی حکمت اسلامی در قم، بیستمین گردهمایی اعضای مجمع عالی حکمت اسلامی و یازدهمین گردهمایی اساتید علوم عقلی با سخنرانی آیت الله العظمی جوادی آملی به صورت مجازی برگزار شد.
آیت الله جوادی آملی با اشاره به فضای خوب امروز جامعه علمی کشور در حوزه علوم عقلی بیان کرد: در گذشته بی مهری های زیادی نسبت به علوم عقلی صورت می گرفت ولی امروز در متن نعمت هستیم و هیچ عصری اینگونه نبوده است که معارف اسلامی و علوم عقلی مورد حمایت باشد. بنابراین فضای علوم اسلامی به ویژه علوم عقلی در کشور برای رشد و گسترش مهیا شده که تاکنون چنین شرایطی نداشتیم که باید از این ظرفیت استفاده کنیم، و دلیل آن هم حمایت حکومت از معارف اسلامی و علوم عقلی است و هرگاه دستگاه حکومت با معارف اسلامی و علوم عقلی هماهنگ بود مردان بزرگ رشد کرده اند و خواهند کرد.
آیت الله جوادی با اشاره به حمایت اهل بیت علیهم السلام از علوم عقلی اظهار کرد: مهربانی اهل بیت با علوم عقلی سبب رشد علوم عقلی شد و هرگز اهل بیت علیهم السلام از ترجمه متون فلسفی به عربی جلوگیری نکردند و شاگردانشان را در مسیر عقلی قرار دادند. لذا اگر بغداد در مقطعی محور علوم عقلی شد بدان دلیل بود که امام صادق و امام باقر علیهما السلام شاگردانشان را عقلی باور آوردند و علوم عقلی بوسیله شاگردان آنها رشد کرد.
آیت الله جوادی با اشاره به گسترش علوم عقلی در ایران اسلامی تصریح کرد: بعد از گسترش علوم عقلی در بغداد با حضور کندی که یک فیلسوف عرب بود و در سال ۲۶۰ ق وفات کرد، ایران با وجود شخصیت هایی چون فارابی، ابن سینا، ملاصدرا و … محور فلسفه قرار گرفت و رشد کرد و اوج جریان عقل گرایی را در عصر صفویه با فیلسوفانی چون میرداماد، شیخ بهایی و ملاصدرا و… شاهد هستیم و در حال حاضر اگر ایران به لحاظ علوم عقلی از خیلی از کشورها و مراکز بالاتر است و دهها برابر بالاتر از زمان صفویه است بدان جهت هست که یک روحانی (مقام معظم رهبری) که خودش فلسفه خوانده و مجمع ما هم زیر مجموعه ایشان است، رهبری این نظام را بر عهده دارند و از این نعمت بالاتر چه می تواند باشد؟ رهبر معظم انقلاب اسلامی و برادر بزرگشان که از شاگردان علامه طباطبایی بودند و من در درس علامه ایشان را می دیدم، تاکید دارند که علوم عقلی را زنده کنید، چرا که خود اهل فلسفه هستند و بر لزوم و گسترش فلسفه توجه جدی دارند چنان که فرمودند باید فلسفه را احیا کنیم و اگر این کار را نکنیم دیگرانی که صلاحیت آن را ندارند، شاید به گونه ای نامناسب دنبال گسترش فلسفه و علوم عقلی بروند.
آیت الله العظمی جوادی آملی با بیان این که برگزاری درس فلسفه و کلام و حکمت و امثال آن در حوزه لازم است ولی کافی نیست بیان کرد: باید بکوشیم تا فیلسوف شویم و فلسفه یعنی شناخت انسان نسبت به خودش تا بدین وسیله بتواند به شناخت خدا برسد و ما اگر توانستیم به مرحله شناخت برسیم می توانیم خود را فیلسوف بدانیم، فیلسوف کسی است که توحیدی و خدامحور باشد.
معظم له خطاب به اساتید علوم عقلی مطالب مهمی را توصیه و بیان فرمودند: همچنان که اساتید و بزرگان ما می فرمودند یک کتاب را بیش از دوبار تدریس نکنید چون باید تدریس و بیان مطلب برای خود استاد هم تازگی و فایده داشته باشد، لذ از شما اساتید علوم عقلی همین درخواست را دارم که هر کتابی را بیش از دو بار تدریس نکنید و پس از یکی دو دوره تدریس هر کتاب، تدریس را کمتر و کرسی تدریس را به شاگردان برجسته خود واگذار کنید، و خود شما اساتید دو به دو بر آرای حکمای بزرگ همچون کندی، فارابی، ابن سینا، میرداماد و … به صورت تخصصی متمرکز شوید و بررسی و تحقیق کنید، چرا که به عقیده من آراء این فیلسوفان بزرگ هنوز نیازمند کار دقیق پژوهشی است، از این رو شما اساتید به طور ویژه بر روی آثار و اندیشه های این بزرگان و فلاسفه متمرکز شوید و کار کنید و آرای ایشان را به صورت دقیق استخراج تا بتوان از این ذخیره پرگهر بهتر استفاده کنیم.
ایشان توجه به آثار و آرای میرداماد را ضروری دانستند و فرمودند: در حال حاضر رجوع ما به آثار و کتاب های ملاصدرا اصلی است و رجوع به آثار و کتاب های سایر فلاسفه ضمنی است، تلاش کنید و این کار صورت گیرد که رجوع به آثار و کتاب های مرحوم میرداماد هم اصلی باشد نه ضمنی.
آیت الله جوادی در ادامه سخنان خود با اشاره به شخصیت والا و برجسته علامه طباطبایی(ره) خاطرنشان کرد: علامه صرفا نباید به تدریس چند کلمه از فلسفه و اسفار و یا تفسیر قرآن در حوزه شناخته شود، بلکه او کسی بود که در اوج شناخت نفس و خدا قرار گرفته بود تا جایی در تمام مدت عمرش جز خدا در اندیشه اش چیز دیگری نبود. در معرفت والای علامه طباطبایی(ره) همین بس که وقتی به اوج می رسد و استادی تمام عیار می‌شود تازه متوجه می‌شود هرچه هست در حرم کریمه اهل بیت علیهم السلام است و افطار روزه اش، بوسه بر ضریح نورانی حضرت معصومه (سلام الله علیها) بود، بنابراین اگر می خواهیم فیلسوف باشیم باید این چنین افرادی را اسوه و الگوی خود قرار بدهیم.
وی در بخش دیگری از سخنان خود تصریح کرد: علامه طباطبایی(ره) در حوزه فلسفه دارای نظرات و آراء دقیق، علمی و کاملی بود که تا آن روز کسی به آنها نرسیده بود، و در نهایت توانست حکمت متعالیه را حیاتی دوباره ببخشد.
آیت الله العظمی جوادی آملی تأکید کرد: رسالت ما این است که فیلسوف باشیم و فیلسوف کسی است که توحیدی باشد و باید بتواند جامعه را توحیدی اداره کند.
