کتاب « مبانی جهان‌شناختی علوم انسانی اسلامی از منظر قرآن کریم »
به گزارش خبرنگار پژوهشکده تحول و ارتقاء علوم انسانی و اجتماعی، کتاب مبانی جهان‌شناختی علوم انسانی اسلامی از منظر قرآن کریم اثر حجت‌الاسلام دکتر قاسم ترخان در گروه علوم انسانی قرآنی پژوهشکده حکمت و دین‌پژوهی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی و توسط سازمان انتشارات پژوهشگاه به زیور طبع آراسته شد.
برخورداری جهان از مراتب و وجود رابطه طولی و ناگسستنی بین جهان غیب و جهان شهادت، علوم انسانی مدرن را که بر اساس طبیعت‌گرایی هستی‌شناختی، یا طبیعت‌گرایی روش‌شناختی شکل گرفته است با چالش مواجه می‌سازد.
انکار جهان غیب که در طبیعت‌گرایی هستی‌شناختی بروز یافته و یا انکار نقش جهان غیب در پدیده‌های مادی و انسانی که در طبیعت‌گرایی روش‌شناختی ظهور یافته، معرفت ناقصی را در علوم انسانی موجب شده است.
بررسی صِرف عالم ماده با حفظ کلیت آن در علوم طبیعی اگرچه نواقص و نارسایی‌هایی را به دنبال دارد، اما از صرفاً مادی دیدن انسان ـ و رفتارها و بروزات و حالات درونی او ـ در علوم انسانی و اجتماعی قابل قبول‌تر است و اگر با تسامح و تساهل بتوان طبیعت‌گرایی روش‌شناختی و عدم توجه به نقش و تأثیر علل غیرمادی در علوم طبیعی را پذیرفت، پذیرش این رویکرد در علوم انسانی به هیچ‌روی قابل چشم‌پوشی نخواهد بود.
در بخشی از مقدمه این اثر آمده است: قرآن کریم جلوه ربوبیت و هدایت تشریعی خداوند در همه عرصه‌های حیات بشری است و مخاطبان آن بر اساس این ظرفیت، باید قوانین لازم برای حیات خود را از این کتاب الهی به دست آورند، ولی به دلایل متعدد که بیان آن مجالی دیگر می طلبد، ظرفیتهای متنوع این کتاب آسمانی، در ابعاد مختلف (فردی، اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و…) به صورت متوازن مورد توجه عملی مخاطبانش نبوده است و به رغم تشریعات و آموزه های متعدد اجتماعی، سیاسی، در لایه های مختلف آن، نشانه های متعددی از تلاش برای متوقف کردن نقش قرآن در عرصه حیات فردی و نهایتاً برخی ابعاد اجتماعی را در صفحه به صفحه تاریخ مسلمانان می توان مشاهده کرد، به همین دلیل، به رغم وجود صدها آیه مرتبط با حیات سیاسی مسلمانان، آنچه در عالم واقع در طول تاریخ مشاهد می‌شود، این است که زندگی سیاسی و نظامهای سیاسی آنان عموماً بر پایه هایی غیر از آنچه قرآن کریم تشریع کرده ، استوار بوده و خلاف اراده تشریعی رب العالمین شکل گرفته و تا امروز نیز تداوم یافته است، تا آن‌جا که در عصر ما آنچه مشاهده می شود عموماً سلطه آن دسته از نظامهای سیاسی و حاکمان و نیز جعل و رواج آن دسته از قوانین برای حیات بشری است که مخالف اراده تشریعی الهی در قرآن کریم است.
این انحراف بزرگ همواره دغدغه مهمی برای مفسران متعهد بوده، به گونه ای که در حدّ توان کوشیده اند ظرفیت عظیم قرآنکریم در تربیت و تدبیر حیات سیاسی بشر را فهم، تبیین و تشریح کنند. با این همه «توجه خاص به ظرفیت سیاسی قرآن در هدایت، تربیت و مدیریت سیاسی جامعه انسانی با تمرکز بر مسائل سیاسی بشر و ارائه آن به قرآن جهت استنطاق کتاب الهی و اخذ آموزه های الهی» ضروری به نظر می رسد و از همین منظر جای خالی «تفسیر سیاسی» میان انواع رویکردها و گرایشهای تفسیری احساس می شود، به گونه ای که تاکنون گرایش سیاسی به عنوان رویکردی مستقل و شاخص در تفسیر عام و یا تفسیر اجتماعی ظهور نیافته و نمی توان به جز برخی تک نگاریه های سیاسی به ویژه در عصر اخیر، به مواردی برجسته اشاره کرد.
کم کاری تاریخی مسلمانان در تبیین و تفسیر سیاسی قرآن و استنطاقش برای تدبیر حیات سیاسی بشر، موجب شده است اندک گام هایی نیز که در مسیر مذکور جهت کشف تشریعات سیاسی قرآن برداشته شده، از ابعاد مختلف(به ویژه در حوزه مبانی، اصول و قواعد تفسیر)، ابتدایی، و لرزان و آسیب دیده باشد، به گونه ای که لوازم خاصی که گرایش سیاسی در ابعاد مذکور به مفسر الزام می کند، مغفول مانده و موجب ارائه فهمی ناقص یا آسیب دار از قرآن کریم شده است.
این تحقیق می کوشد گامی ابتدایی در مسیر دشوار معرفی مبناها و اصول معتبر برای فهم و استفاده از ظرفیت عظیم سیاسی قرآن کریم در تدبیر حیات بشر بردارد و مطمئن است گام های استوار دیگری در این مسیر شایسته برداشته شدن است و آنچه ارائه می شود ویراستی نخست از این دست مباحث و فتح بابی برای طرح بحث است.
کتاب مبانی جهان‌شناختی علوم انسانی اسلامی از منظر قرآن کریم اثر حجت‌الاسلام دکتر قاسم ترخان، با قیمت ۱۶۸۰۰۰ تومان راهی بازار نشر شد.
علاقه مندان جهت تهیه کتاب و یا فهرست و مقدمه می‌توانند به وبگاه رسمی سازمان انتشارات پژوهشگاه به نشانی www.poiict.ir مراجعه کنند.
